Нпсіні трлері Адам нпсісіне атысты келген ран аяттарына ілер болса, нпсі ш трлі жадайда болатынын креміз. Олар: н-нафсу л-ммарату би-с-су-и (Жамандыа бйырушы нпсі). Нпсіні бл жадайына атысты ранда: «Нпсімді атамаймын, расында нпсі жамандыа бйырады. Біра та Раббым мархабат етсе, ол баса. Раббым те жарылаушы, ерекше мейірімді» («Жсіп» сресі, 53-аят») деп айтылады. Нпсіні бндай кйіне атысты л-Журжани атты алым: «Мндай нпсі денені табиатына иіп, тн рахаты мен марлыына бйыратын, жрек істерін тмен дрежеге сйрейтін, кнлі істерді траы рі жаман мінез лыты негізгі басталатын орны», – деп айтан (т-Тарифату ли-л-журжани, 234-бет). Осы себептен де Пайамбарымызды (оан Алланы салауаты мен слемі болсын) хтпасында былай дейтін еді: «Бкіл мада Алла Таалаа тн. Біз Алланы матаймыз, Одан жрдем тілейміз жне кешірім сраймыз, нпсімізді жамандыынан Аллаа сыйынамыз» (бу Дуд (2118), Тирмизи (1105). н-нафсу л-луумату (Сгіс беруші нпсі). Бл – кнлі іс жасаса, зін сгіп, ол ісіне кініп, тубе етіп, артынша жасы амал жасайтын адамны нпсісі. ранда «Жо, иямет кніне ант етемін. Жо, сгіс беруші нпсіге ант етемін» («иямет сресі», 1-2-аяттар) делінеді. Бл – ммін адама тн нпсі. Алла Тааланы иямет кнімен ант еткеннен кейін, зін сгуші нпсімен де ант етуі – нпсіні осы тріні артышылыын крсетеді. Бндай нпсіге атысты Мужаид атты алым: «Бл – андай да бір амалды істегеннен кейін зін сгіп, кінетін нпсі. Яни, жаман іс істесе «не шін істедім?» деп, ал жасылы жасаса «неге кбірек істемедім» деп зін жазыратын нпсі», – деп айтан (л-Жамиу ли-хками л-уран» 19/93). н-нафсу л-мутма-иннату (орныан нпсі). Бл – нпсіні е лкен дрежесі. Яни, Алла Тааланы бйрытарын орындауа орныан, Оны тадырына ризалы танытушы, Оан туекел еткен, иманны дмін сезінген адамны нпсісі. ранда: «й орныан нпсі! Раббыа, Ол сенен, сен Одан разы болан трде айт! Енді лдарымны арасына кір! Сондай-а жннатыма кір!» – делінген («Фжр» сресі, 27-28-29-30-аяттар). Журжани атты алым: «Бл жректі нрымен нрланып кемелденген, жаман сипаттардан арылып, кркем мінезге ие болан нпсі», – деп анытама береді («т-тарифату» 243-бет).