МЭЭНИН СЫРЫ (Текстти жазган Нуриет Абдулазиз) Мээ. Э татаал жана али кп изилденбеген дене мчс. Мээнин кереметтерин айтып олтурса деги та калычтуу. Келииздер бгн бул кыска ролигибиз аркылуу мээнинин сырын аз да болсо ачканга аракет кылып крл. Чынында 5-10 мнттн ичинде бул татаал системаны айтып бер ммкн эмес. Бирок бизден аракет, Жараткандан берекет. Мээге кандайдыр бир белги нерв блкчлрнн импульсу аркылуу жзг ашырылганын кб биле бербесе керек, дал ошол импульстун ылдамдыгы саатына 274 км барабар. Ошондуктан колуузду капысынан балка менен уруп алсаыз, денеиз бир кз ирмемде ага реакция кылат. Мынчалык тездик менен реакция кылуууздун себеби, албетте импульстун спорт унаасынан да тез ылдамдыкта маалымат жеткизснн. Адамдын мээси башка дене мчлрн караганда кбрк “дем алат”. Мээнин салмагы бткл дененин 2% гана тзгн менен, пк аркылуу келип жаткан кычкылтектин 20% сарптайт экен. Себеби мээнин тынымсыз иштс чн абдан тез ылдамдыкта кан айлануусу кажет. Ошондуктан абанын(керект клмдг кычкылтектин) жетишсиздиги мээнин начар иштсн алып келет. Тере-тере дем алууну унутпаыздар! Нерв клеткалары ар дайым жаыланып турат. Нейрондор биздин бткл мрбздн аралыгында сп туруучу блкчлр. Кптгн жылдар бою илимпоздор нейрондор жана нерв ткандары с албайт деген туура эмес тыянак чыгарып келишкен. Бирок нейрондор дене мчснн башка ткандарынан айырмаланып,ар дайым сп-жаыланып турат экен. Бул ачылыш кптгн мээ ооруларын изилдг жана дарылоого жардам берди. Нейрондор арасындагы маалыматтын бири-бири менен алмашуусу ар кандай ылдамдыкта жзг ашырылат. Маалыматтын клм жана мааниллгн жараша 0,5 м/с баштап 120 м/с чейин жетс ммкн. Мээге канча энергия талап кылынат? Мээнин тынымсыз жана туруктуу иштеши чн,салыштырмалу 10-ваттык чырактын энергиясы сарпталуусу шарт. Кптгн ббктр чн тартылган мультфильмдерде каармандар жаы ой же пикир кылган учурда пайда болгон чырактын(лампочкенин) срт жн жерден чыккан эмес. Адам баласынын мээси жадагалса уктап турган абалда да кичине чыракка жете тургандай энергия иштеп чыгат. Мээ эч качан уктабайт. Мээнин иштеши кндзгг караганда тндс активтрк. Кбн бул нерсе тшнксз болуусу ммкн, анткени чын-чынына келгенде мээ кндз бир топ жумуштарды аткарат. Бирок баары биз ойлогондой эмес экен.Сиз “чкн” убакта, мээнин иштс “кйгзлт” экен. Азырынча илимпоздор мунун сырын билишпейт, бирок биз эч бир кмнсз Жараткан Аллахка шгр келтирсек да болчуудай, анткени мээ уктап жатканда да сизге билдирбей з ишмердлгн уланта берет экен. Тш крнн саны адамдын акыл-дараметине кз каранды. Илимпоздордун пикири боюнча адам баласынын акыл-парасаты(интеллекти) канчалык дегээлде бийик болсо, ошончолук кп тш крт. Кээ бир тштрзд эстеп кала албагандыгыыз чн капаланбаыз, анткени тштрдн кб 2-3 секундадан ашпайт. Адам баласынын мээсине канча маалымат батат? Адам баласынын мээси Британика Энциклопедиясына караганда беш эсе кп маалыматты эстеп калууга жндмд. Салыштыруу чн Британика Энциклопедиясынын акыркы санында 100 000ден ашуун макала бар. Азырынча адам баласынын мээси канча маалымат кабыл алуусу ммкнчлг так аныкталбаса да,компьютердик тил менен айтканда мээнин клм 3тн 1000 терабайтка чейин. 900 жылдык тарыхты зн камтыган Британия Улуттук архивинин баардык материалдары биригип болгону 70 гана терабайт маалыматты тзрн эске тутуп, адам баласынын мээси канчалык потенциалдуу экенин элестетииз. Мээ з алдынча ооруга чалдыкпайт. Адам баласынын мээси з алдынча ооруну сезбейт. Албетте ал колуузду кесип алсаыз, же болбосо кйгзп алсаыз сзсз трд реакция кылат,бирок з ооруну сезбейт. Бирок мээнин бул сыпаты сизди баш оорудан кутулдурбайт, анткени мээни курчап турган ткандар, нерв жана кан тамыр тткчлр ооруга абдан эле сезимтал келишет. Мээ з курамында 80% суудан турат. Кпчлг мээ дегенде эле тоо жагагына окшош, каттуу бир нерсени элестетишет. Бирок тир мээнин тс кылкылдап турган саздын тсн окшош болот жана суу-кандын аралашмасынан турат. Демек мээ биздин органдарыбыздын ичинен э эле та калычтуу керемет система болушу менен бирге, Жараткан Аллахты знн кооздугу, тартиптлг, крнш жнкй бирок иштс татаал болушу менен далилдеп турат экен. Бул абалды Тиин срснн 4-аяты чынында э сонун далилдеп турат! “Чынында Биз инсанды э сонун келбетте жараттык.” Макаланы которуп, даярдаган Нуриет Абдулазиз
